YÜZÖLÇÜMÜ: 5.712 km² NÜFUS: 7.309.190 (1990) İL TRAFİK NO: 34 İLÇELER: Adalar, Bakırköy, Beşiktaş, Beykoz, Beyoğlu, Eminönü, Eyüb, Fatih, Gazi Osman Paşa, Kadıköy, Kâğıthane, Kartal, Küçükçekmece, Pendik, Sarıyer, Şişli, Ümraniye, Üsküdar, Zeytinburnu, Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Şile, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bayrampaşa, Esenler, Güngören, Maltepe, Sultanbeyli, Tuzla. İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Silivri, Kumburgaz, İstanbul Boğazı, Kumköy (Kilyos), Şile, Adalar, Belgrad Ormanı, Abrahan Paşa Korusu, Emirgân Korusu, Yıldız Parkı, Çamlıca Tepesi ve Gülhane Parkı, Tuzla İçmeleri, İstanbul Surları, Bozdoğan (Valens), Sukemeri, Binbirdirek ve Yerebatan Sarnıçları, Ayasofya, Aya İrini, eskiden kilise olan Bodrum, Fenari İsa, Fethiye, İmrahor, Kalenderhane, Kariye, Yeni İmaret ve Zeyrek Camileri, Bukoleon ve Tekfur Sarayları, Çemberlitaş, Dikilitaş, Yılanlı Sütun, Kıztaşı, Kız Kulesi, Galata Kulesi, Fatih, Bayezid, Sultan Selim, Haseki Hürrem Sultan, Süleymaniye, Sokullu Mehmed Paşa, Kılıç Ali Paşa, Yeni Cami, Şemsi Paşa, Sultan Ahmed, Köprülü Mehmed Paşa, Çorlulu Ali Paşa, Amcazade Hüseyin Paşa, Laleli ve Damat İbrahim Paşa Külliyeleri, Rüstem Paşa ve Gazanfer Ağa Medreseleri, Anadolu ve Rumeli Hisarları, Mağlova Kemeri, III. Ahmed ve Alman Çeşmeleri, Topkapı, Dolmabahçe, Beylerbeyi, Çırağan ve Yıldız Sarayları, Şale, Malta ve Çadır Köşkleri, Aynalıkavak, Küçüksu (Göksu), Tophane ve Ihlamur Kasırları, Eyüb Sultan, Firuz Ağa, Sinan Paşa, Nuriosmaniye, Beylerbeyi, Selimiye, Musretiye, Dolmabahçe, Ortaköy, Pertevniyan Valide Sultan ve Cerrah Paşa Camileri, Kapalı Çarşı, Mısır Çarşısı, Simkeşhane, Büyük Valide, Balkapanı, Vezir, Cebeci ve Çuhaci Hanları, Silivri, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Çobançeşme, Haramidere ve Bostancı Köprüleri, Dolmabahçe Saat Kulesi, Köprülü, Süleymaniye, Nuruosmaniye ve Belediye Kütüphaneleri, İstanbul Arkeoloji, İstanbul Topkapı Sarayı, İstanbul Türk ve İslam Eserleri, Divan Edebiyatı, İstanbul Resim ve Heykel, Arasta Mozaik, Ayasofya, Yerebatan Sarayı, Türk Yazı Sanatları, Askeri, Deniz, Tanzimat, Aşihan (Edebiyat-ı Cedide) ve Şişli Atatürk Müzeleri. İl Kültür Müdürlüğü Tel: (212) 518 18 03 – 04 Faks: (212) 518 12 79 Kültür Merkezleri AKM Opera, bale, tiyatro gibi etkinliklere yönelik 1.307 kişilik çok amaçlı Salon Toplantı, konferans gibi etkinliklere yönelik 502 kişilik 2. Salon 1200 m²’lik Sergi Salonu Yazışma Adresi: İstanbul AKM Müdürlüğü Taksim – İstanbul Tel: (212) 251 56 00 Faks: (212) 243 32 61 Orkestra ve Korolar İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası Müdür: Türkmen Güner Adres: Atatürk Kültür Merkezi Taksim – İstanbul Tel: (0 212) 243 10 68 Faks: (0 212) 251 05 07 İstanbul Devlet Modern Folk Müziği Topluluğu Genel Yönetmen: Ferhat Livaneli Adres: Atatürk Kültür Merkezi Taksim – İstanbul Tel: (0 212) 243 10 68 Faks: (0 212) 251 05 07 İstanbul Devlet Klasik Türk Müziği Korosu Müdürlüğü Adres: Atatürk Kültür Merkezi Taksim – İstanbul Koro Tel: (0 212) 243 61 65 İstanbul Tarihi Türk Müziği Topluluğu Müdürlüğü Adres: Altunizade Ord. Prof. Fahrettin Kerim Gökay Cad. No:54 Üsküdar – İstanbul Topluluk Tel: (0 216) 339 24 69 – 325 54 62 İstanbul Devlet Türk Müziği Topluluğu Müdürlüğü Adres: Yıldız Sarayı – Kaskat Odası Beşiktaş – İstanbul Topluluk Tel: (0 212) 225 99 54 Devlet Güzel Sanatlar Galerisi Müdürlüğü İstiklal Cad. No:209/49 Beyoğlu – İstanbul Tel: (0 212) 243 30 53 Faks: (0 212) 518 12 79 Müzeler Arkeoloji Müzesi Adres: Osman Hamdi Bey Yokuşu Gülhane – İstanbul Tel: (212) 520 77 40 Faks: (212) 527 43 00 Ayasofya Müzesi Adres: Sultanahmet Meydanı – İstanbul Tel: (212) 528 45 00 I.Mahmud Kütüphanesi Hakkında Divan Edebiyatı Müzesi Adres: Galipdede Cad. 15 Beyoğlu – İstanbul Tel: (212) 245 41 41 Kariye Müzesi Adres: Edirnekapı – İstanbul Tel: (212) 523 30 09 Mozaik Müzesi Adres: Sultanahmet Arastası – İstanbul Tel: (212) 511 97 00 Rumeli Hisarı Müzesi Adres: Yahya Kemal Cad. No:42 Hisarönü – İstanbul Tel: (212) 263 53 05 Anadolu Hisarı Müzesi Adres: Beykoz – İstanbul Tel: (212) 263 53 05 Türbeler Müzesi Adres: Atmeydanı Sultanahmet – İstanbul Tel: (212) 517 05 44 Türk-İslâm Eserleri Müzesi Adres: İbrahim Paşa Sarayı Sultanahmet – İstanbul Tel: (212) 518 18 05 Faks: (212) 518 18 07 Topkapı Sarayı Müzesi Adres: Topkapı – İstanbul Tel/Faks: (212) 522 44 22 Yıldız Sarayı Müzesi Adres: Beşiktaş – İstanbul Tel: (212) 258 30 80 Faks: (212) 258 30 85 Tekel Müzesi Tekfur Sarayı Aya İrini Anıtı (St. İrene) Fethiye Müzesi (Pammakaristos) İmrahor Anıtı (İlyas Bey Camii) St. Studios Manastırı Hagios Ionnes Prodromos Bazilikası Saraylar Aynalıkavak Kasrı Beylerbeyi Sarayı Dolmabahçe Sarayı Filizi Köşk Florya Atatürk Köşkü Hereke İpekli Dokuma ve Halı Fabrikası Ihlamur Kasırları Küçüksu Sarayı Maslak Kasırları Yıldız Porselen Fabrikası Yıldız Sarayı Önemli Günler Önemli Haftalar: İlköğretim Haftası İstanbul Okulların Açıldığı İlk Hafta Sakatlar Haftası İstanbul 10-16 Mayıs Müzeler Haftası İstanbul 18-24 Mayıs Ahilik Kültür Haftası İstanbul Ekim Ayının 2. Haftası Orman Haftası ve Ağaç Bayramı İstanbul 3-7 Nisan Veremle Savaş Haftası İstanbul Ocak Ayının İlk Haftası Trafik Haftası İstanbul Mayıs Ayının İlk Cumartesi Günü Başlar Hemşirelik Haftası İstanbul 12-18 Mayıs Sağlık Haftası İstanbul 7-13 Nisan Kütüphane Haftası İstanbul Mart Ayının Son Haftası Kanser Haftası İstanbul 1-7 Nisan Araştırma ve Yerli Malları Haftası İstanbul 12-18 Aralık Enerji Tasarruf Haftası İstanbul 11-17 Aralık Yeşilay Haftası İstanbul 1-8 Mart Turizm Haftası İstanbul Mart Ayının 3. Pazartesi Günü Mahalli Kutlama Günleri: Deniz Şehitlerini Anma Günü İstanbul 4 Nisan İlk Belediye Başkanı Hızır Beyi Anma Günü İstanbul 30 Mayıs Polis Günü İstanbul 10 Nisan Hava Şehitlerini Anma Günü İstanbul 15 Mayıs Mareşal Fevzi Çakmak’ı Anma Günü İstanbul 10 Nisan Hürriyet Şehitlerini Anma Günü İstanbul 23 Temmuz Dünya Çocuk Günü İstanbul Ekim Ayının İlk Pazartesi Günü Preveze Zaferi ve Barboros Günü İstanbul 27 Eylül Kurtuluş Günleri: İstanbul’un Fethi İstanbul 29 Mayıs İstanbul’un Kurtuluşu İstanbul 6 Ekim Önemli Haftalar: İnsan Hakları Haftası İstanbul 10 Aralık Kızılay Haftası İstanbul 29 Ekim-Kasım Festivaller: İstanbul Festivali İstanbul 25 Haziran-20 Temmuz Ataköy Folklor Festivali Ataköy 5-11 Ekim Uluslararası Yeşilköy Halk Dansları Festivali Yeşilköy 6-11 Temmuz Şenlikler: Fatih Şenlikleri İstanbul 29 Mayıs Kültür Şenlikleri İstanbul 14-15 Temmuz Geleneksel Şile Bezi Şenliği İstanbul 26-28 Temmuz 1. İstanbul Kukla Şenliği İstanbul 12-18 Mayıs Uluslararası Kartal Kültür ve Sanat Şenliği Kartal 1-9 Temmuz Marmara Folklor Şenliği İstanbul 1-7 Haziran Gülhane Şenliği İstanbul 1 Mayıs-30 Ağustos Denizcilik ve Kabotaj Bayramı İstanbul 1 Temmuz Fuarlar: Kitap Fuarı İstanbul 4-12 Kasım Uluslararası Antika ve Sanat Fuarı İstanbul 27 Ekim- 5 Kasım Türkiye’nin Şaheserlerinden Biri Olarak İstanbul Byzantion kentinin akropolü, bugün Topkapı Sarayı’nın bulunduğu yerdeydi. Agorası ise Ayasofya’nın bulunduğu alandaydı. İS 196′da Marmara’ya doğru setlerle alçalan bir düzlükte, sonradan Atmeydanı diye anılan yerde bir hipodrum yapıldı. Kent surları sarayın hemen dışından geçiyordu. I. Constantinus döneminde kentte önemli bayındırlık çalışmaları yapılırken eski kent surları yıktırılarak daha geniş bir alanı kuşatan yeni surlar yapıldı. Daha sonraki dönemlerde de gelişmesini sürdüren kent bu surların dışına taşmıştı. Bunun üzerine İmparator II. Theodosius bugüne ulaşan İstanbul surlarının bir bölümünü yaptırdı. Bu dönemde surların çevrelediği kapalı alanın Haliç’e ve Marmara’ya bakan yamaçlarında konutlar; Sirkeci çevresinde ticaret kuruluşları; Sarayburnu, Beyazıt, Aksaray, Cerrahpaşa, Yedikule’de yönetsel, dinsel ve ticari merkezler yoğunluktaydı. Ayrıca Haliç’in karşı kıyısında Galata’da bir dış yerleşim yeri oluşmuştu. Sykai (Sycae) adı verilen bu yerleşim yerinde oturanların çoğunluğunu Venedikliler ile Cenevizliler oluşturmaktaydı. Daha sonraki surlarla çevrilen bu yerleşim yeri, zengin bir ticaret merkezi oldu. Haliç’te ilk köprü Ayvansaray-Kasımpaşa arasında Skyai ile ulaşımı sağlamak için Jüstinyen tarafından yaptırılmıştır. 13.yüzyılda Cenevizli tüccarların yönetimine verilen Galata yüzyılar boyunca ticaretteki önemini korumuştur. 5. yüzyılda kent 100 bini bulan nüfusuyla dünyanın sayılı büyük kentlerinden biriydi. 14. yüzyıla gelindiğinde Konstantinopolis, sınırları çok daralmış bir imparatorluğun yönetsel merkeziydi ve halkı daha çok tarımla uğraşıyordu. Osmanlılar tarafından alındığında 50 bin kadar olan nüfusu, Rumeli ve Anadolu’dan getirilen Müslüman ve Müslüman olmayan halkın yerleştirilmesi ile 100 bini aştı. Müslüman’ların büyük bölümü bu dönemde eski kentin bulunduğu yarımadanın dışında yaşıyordu. Osmanlı döneminde kentin nüfusu daha da arttı ve kentsel alan giderek gelişti. Skyai de sur dışına taşarak Pera (bugün Galatasaray) yönüne doğru büyüdü. 19. yüzyılda Galata önemli gelişmeler gösterdi. Bu kesim, ticaret merkezleri olma özelliğini korurken yabancı elçiliklerin yerleştiği ve gene yabancı banker, komisyoncu, banka ve sigorta şirketlerinin yoğunlaştığı, bunun yanı sıra eğlence yerlerinin bulunduğu bir Avrupa kenti görünümünü kazanmaya başladı. Osmanlı padişahlarının Topkapı Sarayı’ndan çıkarak Galata yakınındaki Dolmabahçe Sarayı’na taşınmaları da bu yüzyıla rastlar. Daha sonra bu kesimde ve Boğaziçi’nde başka saraylar da yapıldı. Bu sırada Kadıköy ve Üsküdar yörelerinde de yeni yerleşme alanları kuruldu. İlk önemli sanayi kuruluşu olan Feshane’nin Haliç’te işletmeye açıldığı 19. yüzyılda kent demiryolu, tramvay, tünel gibi kent içi ve kent dışı ulaşım olanaklarına kavuştu. Bir yandan liman, Çağdaş bir duruma getirilirken öte yandan, Boğaziçi’nde vapur seferleri başlatıldı. İzmit ve Edirne’yle demiryolu bağlantısı kurulan kentin yakın çevresiyle ulaşımını sağlamak amacıyla banliyö seferleri düzenlendi. Haliç’in iki yakasını birleştiren köprüler de bu yüzyılda yapıldı. İstanbul Belediyesi 1854′te kuruldu. İstanbul’daki hızlı kentleşme göz önünde tutularak Cumhuriyet döneminde birkaç kez kent planlaması yapıldı. Bu planlara göre Haliç çevresi ile Boğaziçi sanayi olarak ayrılınca 1940 sonlarından başlayarak bu alanlar fabrika ve işyerleriyle doldu. 1950′lerde Türkiye çapında başlayan büyük kentlere yerleşme hareketlerinin yanı, sıra Balkan ülkelerinden gelen göçler sonucunda bu sanayi alanlarının çevresi birçok gecekondu mahallesiyle doldu. Aynı durum Kadıköy yakasında Maltepe, Kartal ve Pendik yörelerinde de yaşandı. Sanayi ve yerleşme alanlarının yaygınlaşması İstanbul’un görünümünü son 30 yılda büyük ölçüde değiştirdi. Nüfusun hızla artması ve yerleşme alanları sınırlarının kısa zamanda değişime uğraması nedeniyle birçok yeni ilçe kurma zorunluluğu ortaya çıktı. Yoğun bir ticaret merkezi durumuna gelmesi ve konut alanı olma niteliğini yitirmesi sonucunda gece ve gündüz nüfusları arasında inanılması güç farklar olan Merkez ilçe yönetim açısından özelliğini yitirdi. Bu nedenle günümüzde Ankara ve İzmir’de olduğu gibi İstanbul’da da Merkez ilçe yoktur. İstanbul’daki başlıca eğitim ve kültür kurumları Boğaziçi, İstanbul, İstanbul Teknik, Marmara, Mimar Sinan ve Yıldız Üniversiteleridir. Uluslararası çapta bir kültür merkezi olan İstanbul’da her yıl festival ve sinema şenliği düzenlenir ve konserler verilir. Kent içi ulaşımda Türkiye’nin ve hatta dünyanın bazı kentlerinde uygulanan “dolmuş” tipi taşımacılığın beşiği de İstanbul’dur.